De NOS sprak winkeleigenaars die veel omzet mislopen. Ze zeggen dat klanten ook steeds agressiever worden bij controles. Er wordt geschreven dat de dieven ’zeer geslepen te werk gaan’. Jatten ze dan dure luxeproducten? Nee, het gaat voornamelijk om levensmiddelen zoals aardappelen, groenten, fruit en brood, die flink duurder werden.

Het aantal zwartrijders in het Amsterdamse openbaar vervoer is sinds vorig jaar ook ’geëxplodeerd’, meldde het AD. Het gaat om een toename van 40 procent. Mensen die niet inchecken zijn volgens het GVB ’asociaal’, omdat ze zouden denken ’Ik betaal lekker niet want het ov rijdt toch wel’. Zijn zwartrijders zo laconiek, of is het: nood breekt wet?

Gij zult niet stelen. Toch voel ik ergens wel begrip voor wanhopige burgers die zich hiertoe laten verleiden. Ik vind het ook frustrerend om steeds meer af te rekenen voor steeds minder, en te worden opgelicht met krimpende verpakkingen. Het is vaak goedkoper om een maaltijd af te halen, dan om alle ingrediënten in huis te halen en zelf te koken.

Economen van de Rabobank berekenden dat de prijzen van consumentenproducten vorig jaar 2,2 procent minder zouden zijn gestegen als bedrijven die prijzen niet meer hadden verhoogd dan strikt noodzakelijk. Grote concerns creëerden een ’graaiflatie’, terwijl medewerkers van distributiecentra worden uitgeknepen. Wat is daar precies ’sociaal’ aan?

Onze premier geeft ook het slechte voorbeeld. Rutte hielp Shell via ’geitenpaadjes’ aan een subsidie van 150 miljoen euro, die het oliemonster dreigde mis te lopen, onthulde Follow The Money. Ondertussen worden de toeslagenouders onderaan de piramide na jaren puinhoop overgedragen aan ’commerciële partijen’, ontdekte Nieuwsuur.

Het gegraai en gedraai aan de top is van alle tijden. Maar het wordt steeds moeilijker om een fatsoenlijke burger te blijven, nu de kloof groeit en de ongelijkheid toeneemt. Hoe kunnen we jongeren aanspreken op hun morele kompas en burgerschap, als broodnodige banen veel te weinig betalen, en je sneller rijk kunt worden met crypto of OnlyFans?

In mijn eigen vakgebied worden freelancers ook belazerd. Opdrachtgevers vertellen ons dat er geen geld is, terwijl de grote mediamagnaten jaarlijks tientallen miljoenen winst maken. Ik word gevraagd om gratis mijn kennis en ervaring te delen, of voor een habbekrats een tijdrovende klus te doen. Maar van ’exposure’ kan ik niet mijn rekeningen betalen.

Ik ben soms jaloers op TikTokkers die tonnen binnenharken. Ik kijk verlekkerd naar de megavilla’s in het materialistische ’reality’-programma Selling Sunset, terwijl ik niet eens een appartement kan kopen. Dus ik snap wel waarom mensen de regels breken of buigen. Het vergt namelijk veel wilskracht om een eerlijk mens te blijven in een oneerlijk systeem.